Tiroid kanseri belki de gezegendeki en çok tartışılan kanser türü değil, ancak dünya çapında giderek yaygınlaşıyor ve kimse fark etmiyor gibi görünüyor. Neyse ki, çoğu durumda, erken teşhis edildiği takdirde, daha iyi tedavi edilebilir kanserlerden biridir.
Peki erken teşhisi nasıl sağlarız?
İşte her şey tiroid kanseri risk faktörlerinizi bilmenize dayanıyor. Tiroid kanserine yakalanma riski altında olan kişileri bilmek, insanların bu konuda bir şeyler yapmasını sağlar. Yani, düzenli kontrollere gitmek, yaşam tarzında değişiklikler yapmak veya sadece bilgi sahibi olmak. Bu risklerin bazıları bizim kontrolümüzdedir, yani yaptığımız yaşam tarzı seçimleri. Genlerimiz gibi diğerleri ise kontrolümüzün dışındadır. Ancak o zaman bile bilmek savaşın yarısıdır.
Tiroid kanserinin ne olduğuna, kişiyi risk altına sokan şeylere ve bu konuda neler yapabileceğinize daha yakından bakalım.
Tiroid Kanseri Nedir?
Tiroidiniz boynunuzun alt kısmında bulunan kelebek şeklinde bir bezdir. Metabolizmanız, vücut sıcaklığınız ve hatta enerji seviyeleriniz için büyük bir sorumluluğu vardır. Bunu vücudunuzun birçok işlemini düzenleyen hormonları salgılayarak yapar.
Tiroid kanseri tiroiddeki kanser hücreleri kontrolden çıkmaya başladığında ortaya çıkar. Bu anormal hücreler bir yumruya veya nodüle dönüşebilir ve tedavi edilmezse vücudunuzun diğer bölgelerine yayılma potansiyeline sahiptir.
Tiroid Kanserinin Çeşitleri Nelerdir?
Tiroid kanserinin tek bir türü yoktur. Başlıca türleri şunlardır:
- Papiller Tiroid Kanseri (PTC) en yaygın formdur (vakaların yaklaşık %80'i). Yavaş gelişir ve sıklıkla tedavi edilebilir.
- Foliküler Tiroid Kanseri (FTC) Papiller kadar yaygın değildir, ancak erken teşhis edilirse tedavi edilebilir.
- Medüller Tiroid Kanseri (MTC) kalıtsal olabilen daha az yaygın bir türdür.
- Anaplastik Tiroid Kanseri (ATC) en az yaygın ve en virülent olanıdır. Genellikle yaşlı yetişkinlerde görülür.
Yaygın Tiroid Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?
Bir kişinin tiroid kanserine yakalanma riskini artırabilecek en sık görülen risk faktörlerini inceleyelim.
Cinsiyet ve Yaş
Kadınların tiroid kanserine yakalanma olasılığı erkeklerden üç kat daha fazladır. Bunun nedeni tam olarak bilinmiyor ancak hormonal katılım bir ipucu olabilir.
Tiroid kanseri genellikle 30-60 yaşları arasında ortaya çıkmakla birlikte her yaşta görülebilir.
Genetik ve Kalıtsal Faktörler
Ailenizde özellikle anne, baba veya kardeşlerinizden birinde tiroid kanseri varsa, sizin de tiroid kanserine yakalanma riskiniz daha yüksek olabilir.
Multiple Endocrine Neoplasia tip 2 (MEN 2) gibi bazı genetik sendromlar da riskinizi artırabilir. Bunlar genellikle medüller tiroid kanserine yol açan kalıtsal durumlardır.
Radyasyona Maruz Kalma
Radyasyon aynı zamanda tiroid kanseri için en iyi bilinen risk faktörüdür. Çocukluk çağında baş veya boyun bölgesine radyasyon uygulanan kişilerde risk daha fazladır.
Nükleer kaza bölgesinin yakınında yaşamak, yüksek radyasyonlu ortamlarda çalışmak, hatta boyun BT taraması gibi sık sık tıbbi görüntüleme yaptırmak riski bir miktar artırabilir.
Iyot alımı
Tiroidinizin normal şekilde çalışmasını sağlamak için diyetinizin bir parçası olarak iyot gerekir. Çok az veya çok fazla iyot ve işler dengesizleşir.
İyot eksikliğinin yaygın olduğu belirli bölgelerde, bazı tiroid kanseri türlerinin (örneğin foliküler) görülme sıklığı genellikle daha yüksek olacaktır. Tersine, diyette çok fazla iyot da bazı durumlarda tiroid sorunlarına yol açabilir.
Tiroid Rahatsızlıklarının Kişisel Geçmişi
Geçmişte guatr, tiroid nodülleri veya Hashimoto tiroiditi gibi başka tiroid sorunlarınız olduysa, riskiniz biraz daha yüksek olabilir.
Bu durumlar doğrudan kansere neden olmaz, ancak bezde anormal hücrelerin gelişme olasılığını artırabilir.
Obezite ve Yaşam Tarzı Faktörleri
Obeziteyi kalp hastalığı veya diyabetle ilişkilendiririz ancak tiroid kanseri de dahil olmak üzere kansere de katkıda bulunabilir.
Aşırı vücut ağırlığı ile tiroid kanseri riskinin daha yüksek olması arasında bir ilişki olduğu bildirilmiştir. Fiziksel hareketsizlik ve kötü beslenme de katkıda bulunan faktörler olabilir, ancak şu anda daha fazla araştırma devam etmektedir.
Nadir Görülen Ama Önemli Tiroid Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?
Tiroid kanserinin bazı risk faktörleri çok yaygın olmamakla birlikte yine de önemlidir.
- RET (medüller kanser) ve BRAF (papiller kanser) gibi genetik mutasyonlar kanserin nasıl davranacağını etkileyebilir.
- Diğer endokrin kanserlerinin öyküsü genetik bir sendromu işaret edebilir.
- Bazı iş ortamlarında endüstriyel kimyasallara maruz kalmanın küçük bir rol oynayabileceği düşünülüyor, ancak bu konu hala araştırılıyor.
Tiroid Kanseri Türlerine Göre Risk Faktörleri Nelerdir?
Her tiroid kanseri türünün kendine özgü bir risk faktörü örüntüsü vardır. İşte kısa bir özet:
- Papiller: Sıklıkla radyasyon maruziyeti ve BRAF mutasyonları ile ilişkilidir.
- Foliküler: İyot eksikliğine bağlı olup kan yoluyla yayılır.
- Medüller: Genellikle genetik sendromlarla, özellikle RET mutasyonu olanlarla ilişkilendirilir. Bu ailesel olabilir.
- Anaplastik: Genellikle yaşlı yetişkinlerde, özellikle uzun süredir guatr sorunu yaşayan veya teşhis edilmemiş tiroid hastalığı olan kişilerde görülür.
Kimler Tarama Yaptırmalıdır?
Herkesin tiroid kanseri için rutin taramaya ihtiyacı yoktur, ancak yüksek risk grubundaysanız bunu doktorunuzla görüşün.
Aşağıdaki durumlarda tarama yaptırmak isteyebilirsiniz:
- Ailenizde tiroid kanseri öyküsü var
- Çocukken başınıza veya boynunuza radyasyon tedavisi uygulandı mı?
- Tiroid nodülleriniz, Hashimoto'nuz veya uzun süredir devam eden diğer tiroid sorunlarınız varsa
- Yüksek radyasyona maruz kalan bir ortamda çalışıyorsunuz (örneğin tıbbi radyoloji)
- Nükleer serpintiye maruz kalmış yerlerin yakınında yaşıyorsunuz
Tarama bazen tiroid hormon seviyelerini incelemek için boyun ultrasonu veya kan testinden oluşur.
Tiroid Kanseri Önlenebilir mi?
Gerçekçi olalım: Kanseri her zaman önleyemezsiniz. Ancak şansınızı birkaç şekilde azaltabilirsiniz.
- Tam kıvamında iyot içeren (ne çok az, ne de çok fazla) dengeli bir beslenme uygulayın.
- Sağlıklı bir kiloda kalın ve düzenli egzersiz yapın.
- Kesinlikle gerekli olmadıkça gereksiz radyasyona maruz kalmaktan, özellikle tekrarlanan boyun BT taramalarından kaçının.
- Eğer güçlü bir aile geçmişiniz varsa, genetik danışmanlık bir seçenektir.
- Boynunuzdaki kitle, sesinizdeki değişiklik veya şişlik gibi tiroid belirtilerini göz ardı etmeyin.
Sonuç olarak
Tiroid kanseri her zaman net uyarı işaretleri göstermez, bu nedenle risk faktörlerini bilmek hayati önem taşır. Yaşınızdan ve cinsiyetinizden aile geçmişinize, tıbbi geçmişinize ve hatta yaşam tarzınıza kadar her şey katkıda bulunur.
Bazı tehlikelerden kaçınamazsınız ama bazılarını da kaçınabilirsiniz. Tiroidinizi takip etmek, doktorunuzu düzenli olarak ziyaret etmek ve doktorunuzla açıkça konuşmak fark yaratabilir.
Yüksek risk kategorisinde olabileceğinizden şüpheleniyorsanız, beklemeyin. Sağlık uzmanınıza tarama yaptırmanız gerekip gerekmediğini sorun. Bu, sağlığınız üzerinde büyük bir etkisi olabilecek hızlı bir harekettir. Bilgili olun, sağlıklı olun ve pek de doğru görünmeyen bir şey görürseniz bir doktoru aramaktan çekinmeyin.
Tiroid sağlığınız hakkında daha fazla bilgi edinmek veya yardım almak mı istiyorsunuz? Danışın EdhaCare ve sizi tiroid kanseri konusunda en iyi uzmanlarla tanıştıracağız.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Tiroid kanseri kalıtsal mıdır?
Evet, medüller tiroid kanseri gibi bazı tipler aileden geçebilir, özellikle de RET gibi belirli gen mutasyonlarını taşıyorsanız.
Sigara içmek tiroid kanseri riskini artırır mı?
Şaşırtıcı bir şekilde sigara içmek tiroid kanseri için önemli bir risk faktörü değildir; ancak yine de genel sağlığınız için zararlıdır ve birçok başka kanser türüne yakalanma riskinizi artırır.
Çocuklarda tiroid kanseri görülebilir mi?
Evet, ancak nadirdir. Meydana geldiğinde, genellikle radyasyona maruz kalma veya genetikle bağlantılıdır.
Tiroid kanserine yakalanma riski kimlerde daha fazladır?
Tiroid kanseri için daha yüksek risk taşıyan kişiler arasında ailesinde hastalık öyküsü olanlar, radyasyona maruz kalanlar (özellikle çocukluk döneminde) ve kadınlar bulunur. Bazı genetik durumlar da duyarlılığı artırabilir.
Tiroid kanserinden nasıl korunulur?
Tiroid kanserini önlemenin garantili bir yolu olmasa da sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek riski azaltmaya yardımcı olabilir. Buna dengeli bir diyet yemek, radyasyon maruziyetini yönetmek ve özellikle aile geçmişi olanlar için düzenli kontrollerle tiroid anormalliklerini izlemek dahildir.