Beengewas
'n Beengewas is 'n abnormale groei van selle binne die been. Hierdie groeisels kan goedaardig (nie-kankeragtig) of kwaadaardig (kankeragtig) wees. Goedaardige beengewasse is dikwels nie-lewensgevaarlik en vereis dalk nie onmiddellike behandeling nie. Aan die ander kant kan kwaadaardige beengewasse aggressief wees en kan dit na ander dele van die liggaam versprei. Algemene simptome van beengewasse sluit in pyn, swelling en frakture in die aangetaste been. Diagnose behels tipies beeldtoetse, biopsies en soms bloedtoetse. Behandelingsopsies verskil en kan chirurgie, bestralingsterapie, chemoterapie of geteikende terapie insluit, afhangende van die tipe en stadium van die gewas.
Bespreek 'n afspraakOor beentumor
Vroeë diagnose van 'n beentumor is noodsaaklik vir beter behandelingsuitkomste. In baie gevalle kan goedaardige beengewasse doeltreffend met toesig bestuur word, terwyl kwaadaardige beengewasse dikwels vinnige en aggressiewe behandeling vereis, soos chirurgie, chemoterapie, bestralingsterapie of geteikende terapie, afhangende van die spesifieke diagnose en stadium van die gewas.
Simptome van beentumor
Simptome van beengewasse kan baie verskil afhangende van die tipe, ligging en stadium van die gewas. Sommige beengewasse kan benigne (nie-kankeragtig) wees en ligte of geen simptome veroorsaak, terwyl ander, veral kwaadaardige (kankeragtige) gewasse, kan lei tot meer ernstige en merkbare tekens. Hier is ses algemene simptome van beengewasse:
-
Gelokaliseerde pyn: Pyn is 'n algemene simptoom van beengewasse. Dit kan beskryf word as 'n diep, seer pyn wat snags en met aktiwiteit vererger. Die pyn is tipies gelokaliseer na die aangetaste been of gewrig. Byvoorbeeld, 'n persoon met 'n beengewas in die been kan pyn in die bobeen of knie ervaar. Hierdie pyn is dikwels progressief en word nie verlig deur rus of oor-die-toonbank pynmedikasie nie.
-
Swelling en knoppe: Die teenwoordigheid van 'n beengewas kan lei tot swelling en die ontwikkeling van tasbare knoppe of massas in die geaffekteerde area. Die gewas kan veroorsaak dat die omliggende weefsels ontsteek en geswel word. Hierdie swelling is veral opvallend in die ledemate of gewrigte.
-
frakture: Verswakte bene as gevolg van 'n gewas kan meer vatbaar wees vir frakture. Selfs geringe beserings of aktiwiteite wat gewoonlik nie 'n fraktuur tot gevolg het nie, kan tot beenbreuke lei. Patologiese frakture, frakture wat veroorsaak word deur 'n verswakte been eerder as trauma, kan 'n vroeë teken van 'n beengewas wees.
-
Beperkte bewegingsreikwydte: Gewasse wat gewrigte of nabygeleë weefsels affekteer, kan lei tot 'n verminderde bewegingsreeks in die geaffekteerde area. Dit kan manifesteer as styfheid en probleme om die gewrig vrylik te beweeg. Byvoorbeeld, 'n beengewas in die kniegewrig kan beperkte kniebeweging veroorsaak.
-
Onverklaarbare gewigsverlies: In gevalle van gevorderde of vinnig groeiende beengewasse, kan onverklaarbare gewigsverlies en moegheid teenwoordig wees. Hierdie simptome dui dikwels op meer aggressiewe maligniteite wat na 'n later stadium gevorder het.
-
Neurologiese Simptome: In seldsame gevalle waar 'n beengewas die ruggraat aantas, kan dit druk op die rugmurg of senuwees uitoefen. Dit kan lei tot neurologiese simptome soos gevoelloosheid, swakheid of veranderinge in derm- of blaasfunksie. Hierdie simptome is meer algemeen met chordome of aggressiewe ruggraatgewasse.
Been Tumor Behandeling
Die behandeling van beengewasse is 'n komplekse en multidissiplinêre proses wat afhang van die tipe gewas, sy ligging, stadium en die algemene gesondheid van die pasiënt. Die primêre doel van behandeling is om die gewas te verwyder of te beheer terwyl die funksie en stabiliteit van die aangetaste been en omliggende weefsels bewaar word. Hier is die belangrikste behandelingsopsies vir beengewasse:
-
Chirurgie:
- Chirurgie is dikwels die primêre behandeling vir beide goedaardige en kwaadaardige beengewasse. Die chirurgiese benadering kan wissel van minimaal indringende tegnieke, soos artroskopie of curettage, tot meer uitgebreide prosedures soos ledemaatbesparende operasies of amputasies. Die keuse van chirurgie hang af van die gewas se tipe en ligging. In sommige gevalle kan die chirurg slegs die gewas (kurettage) verwyder, terwyl in ander 'n gedeelte van die been of die hele been verwyder moet word (reseksie). Rekonstruksietegnieke kan aangewend word om ledemaatfunksie en voorkoms te bewaar.
-
chemoterapie:
- Chemoterapie is 'n sistemiese behandeling wat dwelms gebruik om kankerselle te teiken en dood te maak. Dit word hoofsaaklik gebruik in die behandeling van kwaadaardige beengewasse, soos osteosarkoom, Ewing-sarkoom en chondrosarkoom. Chemoterapie kan voor chirurgie (neoadjuvans) toegedien word om die gewas te laat krimp, na chirurgie (adjuvans) om enige oorblywende kankerselle dood te maak, of as die primêre behandeling vir gewasse wat nie chirurgies verwyder kan word nie.
-
Stralingsterapie:
- Bestralingsterapie gebruik hoë-energie X-strale of ander deeltjies om kankerselle te teiken en te vernietig. Dit word dikwels gebruik vir sekere beengewasse, veral dié wat in die ruggraat, skedel of bekken geleë is, waar chirurgie uitdagend kan wees. Bestraling kan ook in kombinasie met chirurgie of chemoterapie gebruik word vir meer omvattende behandeling.
-
Gerigte Terapie:
- Geteikende terapieë is middels wat spesifiek teiken molekulêre of genetiese abnormaliteite teenwoordig in sommige been gewasse. Hierdie terapieë kan saam met ander behandelings gebruik word, veral vir pasiënte met toestande soos reuseselgewasse of chordome.
-
Radiofrekwensie Ablasie:
- Radiofrekwensie ablasie (RFA) is 'n minimaal indringende prosedure wat hitte gebruik wat deur hoëfrekwensie radiogolwe gegenereer word om tumorweefsel te vernietig. Dit word dikwels gebruik vir klein, goedaardige beengewasse en word beskou as 'n minder indringende alternatief vir chirurgie.
-
krioterapie:
- Krioterapie behels die vries van die tumorweefsel om dit te vernietig. Hierdie metode word in geselekteerde gevalle gebruik, tipies vir goedaardige beengewasse.
-
Beenmurgoorplanting:
- Vir sommige beenkankers, soos veelvuldige myeloom, kan 'n beenmurgoorplanting oorweeg word om beskadigde beenmurg met gesonde selle te vervang. Dit word tipies gedoen na 'n hoë dosis chemoterapie of bestralingsterapie.
-
palliatiewe Sorg:
- In gevalle waar beengewasse gevorderd is en nie volledig behandel kan word nie, fokus palliatiewe sorg op simptoombestuur, pynverligting en die verbetering van die pasiënt se lewenskwaliteit.
-
toesig:
- Sommige klein, stadig groeiende goedaardige beengewasse benodig dalk nie onmiddellike behandeling nie. In hierdie gevalle kan die benadering noukeurige monitering met gereelde beeldstudies behels om die groei van die gewas op te spoor.
Die keuse van behandeling hang af van verskeie faktore, insluitend die tipe gewas, grootte, ligging, die omvang van sy verspreiding en die pasiënt se algemene gesondheid. Behandelingsplanne word dikwels ontwikkel deur 'n multidissiplinêre span gesondheidswerkers, insluitend ortopediese chirurge, onkoloë en radioloë.
Tydige en akkurate diagnose is van kritieke belang in die bepaling van die mees geskikte behandelingstrategie vir beengewasse. Pasiënte moet hul opsies met hul gesondheidsorgspan bespreek en, indien nodig, 'n tweede opinie soek om ingeligte besluite oor hul sorg te neem.
Tipes Been Tumor
Beengewasse kan in verskeie tipes gekategoriseer word op grond van hul eienskappe, gedrag en of hulle goedaardig of kwaadaardig is. Om die verskillende tipes beengewasse te verstaan, is noodsaaklik vir akkurate diagnose en toepaslike behandeling. Hier is die primêre kategorieë van beengewasse:
-
Goedaardige beengewasse:
-
Osteochondroma: Die mees algemene goedaardige beengewas, wat dikwels in die lang bene voorkom, soos die arms en bene. Dit bestaan uit 'n benige uitgroeisel wat deur kraakbeen bedek is.
-
Enchondroom: ’n Gewas wat in die kraakbeen in die been ontwikkel en tipies goedaardig is. Dit kan gevind word in die hande en voete.
-
Reusetumor: Hierdie gewasse is gewoonlik goedaardig, maar kan plaaslik aggressief wees en groei in die punte van lang bene.
-
Osteïed Osteoma: ’n Klein, goedaardige gewas wat hoofsaaklik jongmense affekteer en pyn veroorsaak, veral in die nag.
-
-
Kwaadaardige beengewasse:
-
Osteosarkoom: Die mees algemene primêre kwaadaardige beentumor, wat dikwels in die lang bene voorkom, veral rondom die knie.
-
Chondrosarkoom: ’n Kwaadaardige gewas wat in die kraakbeen ontstaan en meer algemeen by ouer volwassenes voorkom.
-
Ewing Sarcoma: Affekteer gewoonlik kinders en jong volwassenes, en kan in bene of sagte weefsels ontwikkel. Dit is 'n aggressiewe gewas wat vinnige behandeling vereis.
-
Chordoma: 'n Skaars maar stadiggroeiende kwaadaardige gewas wat tipies in die skedelbasis of die ruggraat voorkom.
-
-
Metastatiese beengewasse:
- Sekondêre beengewasse, of metastatiese beengewasse, kom voor wanneer kanker van 'n ander deel van die liggaam na die bene versprei (metastaseer). Hierdie gewasse is nie primêre beenkanker nie, maar word as beenmetastases behandel.
Prosedure van beentumor
Die prosedure vir die behandeling van beengewasse wissel aansienlik op grond van die tipe gewas (goedaardig of kwaadaardig), sy ligging, grootte en die algemene gesondheid van die pasiënt. Behandeling behels dikwels 'n multidissiplinêre benadering, met 'n span mediese spesialiste wat saamwerk om die mees geskikte aksie te bepaal. Hier is 'n algemene uiteensetting van die prosedure vir die behandeling van beengewasse:
- Diagnose en staging:
-
- Die proses begin met 'n deeglike diagnose, wat beeldtoetse kan insluit (X-strale, CT-skanderings, MRI's of PET-skanderings), biopsies om weefselmonsters te ontleed en bloedtoetse. Stadiëring, wat die omvang en aggressiwiteit van die gewas bepaal, is van kardinale belang vir die beplanning van behandeling.
- Konsultasie en Behandelingsbeplanning:
- Sodra 'n diagnose en stadium vasgestel is, konsulteer die pasiënt met 'n mediese span wat bestaan uit ortopediese chirurge, onkoloë en radioloë. Saam ontwikkel hulle 'n omvattende behandelingsplan wat vir die individuele pasiënt aangepas is.
- Chirurgie:
- Chirurgie is dikwels 'n sentrale komponent van beentumorbehandeling. Die chirurgiese benadering wissel na gelang van die tipe tumor en ligging. Prosedures kan wissel van minimaal indringende operasies (artroskopie, curettage) tot meer uitgebreide operasies, soos ledemaatbesparende operasies of amputasies. Chirurge poog om die gewas te verwyder terwyl die funksie en stabiliteit van die aangetaste been en nabygeleë weefsels behou word.
- chemoterapie:
- Vir kwaadaardige beengewasse soos osteosarkoom, Ewing-sarkoom en chondrosarkoom kan chemoterapie toegedien word. Hierdie sistemiese behandeling gebruik dwelms om kankerselle te teiken en dood te maak. Dit kan voor chirurgie (neoadjuvans), na chirurgie (adjuvans) of as die primêre behandeling vir onopereerbare gewasse gegee word.
- Stralingsterapie:
- Bestralingsterapie gebruik hoë-energie X-strale of ander deeltjies om kankerselle te teiken en te vernietig. Dit word dikwels gebruik vir beengewasse geleë in uitdagende chirurgiese gebiede, soos die ruggraat, skedel of bekken. Bestraling kan voor of na die operasie gelewer word, in kombinasie met chemoterapie, of as 'n selfstandige behandeling.
- Gerigte Terapie:
- Geteikende terapieë is middels wat ontwerp is om spesifieke molekulêre of genetiese abnormaliteite wat in sommige beengewasse voorkom, te teiken. Hulle kan saam met ander behandelings gebruik word, veral vir pasiënte met toestande soos reuseselgewasse of chordome.
- Radiofrekwensie ablasie (RFA):
- RFA is 'n minimaal indringende prosedure wat hitte gebruik wat deur radiogolwe gegenereer word om tumorweefsel te vernietig. Dit word dikwels toegepas op klein, goedaardige beengewasse, en dit bied 'n minder indringende alternatief vir chirurgie.
- krioterapie:
- Krioterapie behels die vries van die tumorweefsel om dit uit te skakel. Hierdie benadering word in geselekteerde gevalle gebruik, hoofsaaklik vir goedaardige beengewasse.
- Beenmurgoorplanting:
- In sekere gevalle, soos veelvuldige myeloom, kan 'n beenmurgoorplanting oorweeg word om beskadigde beenmurg met gesonde selle te vervang, gewoonlik na intensiewe chemoterapie of bestralingsterapie.
