Kolesistit Cerrahisi

Kolesistit ameliyatı, safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılması olan kolesistektomi olarak bilinir. Safra kesesi, karaciğerin hemen altında, karnın sağ tarafında bulunan küçük armut biçimli bir organdır. Bu organ, karaciğer tarafından üretilen bir sindirim sıvısı olan safrayı depolar. Kolesistit, iltihaplandığında oluşur ve genellikle kistik kanal safra taşları tarafından tıkandığında ortaya çıkar. Safra taşları kistik kanalı (safra kesesinden safra taşıyan tüp) tıkadığı için safra birikecek ve böylece organı iltihaplandıracak ve ayrıca ağrıya neden olacaktır.

Kolesistit Çeşitleri

Safra kesesi iltihabı genel olarak şu tiplere ayrılır:

• Akut Kolesistit: Genellikle safra kesesi taşlarından kaynaklanan safra kesesinin hızlı iltihabı. Nadiren, özellikle kritik derecede hasta bireylerde taş olmadan da ortaya çıkabilir. 

• Kronik Kolesistit: safra kesesinin uzun süreli iltihabı, sıklıkla safra taşlarına eşlik eder. Tekrarlayan akut kolesistit ataklarından kaynaklanır ve duvar kalınlaşması ve yara izi oluşumuna neden olur.

• Taşlı Kolesistit: Safra kesesi taşları kistik kanal tıkanıklığına neden olur, bu nedenle bu tip kolesistit tanısı konur. En yaygın kolesistit türüdür.   

• Akalküloz Kolesistit: Bu tip safra kesesi taşı olmadan, özellikle kritik hastalarda, büyük bir ameliyattan sonra, karın delinmesi veya ciddi yanıklar veya enfeksiyonlarda ortaya çıkabilir.

Kolesistit Belirtileri:

Kolesistit ile ilişkili semptomlar safra kesesinin iltihaplanmasıdır, çok sayıdadır ve hafiften çok şiddetliye kadar değişebilir. Aşağıda bu yaygın semptomlardan bazılarının bir dökümü verilmiştir:

• Şiddetli karın ağrısı: En önemli özelliği sağ üst karın bölgesinde, sırta veya sağ omuza yayılan, şiddeti değişen keskin, şiddetli ağrıdır.

• Hassasiyet: Muayenede özellikle karnın sağ üst kısmı hassastır. 

• Mide bulantısı ve kusma: Bunlar ek eşlik eden semptomlar olabilir. 

• Ateş: Ateş, bir enfeksiyonun belirtisi olabilir. 

• Sarılık: Bazen ciltte ve gözlerde sararma meydana gelebilir. Bu, safra kanalı tıkanıklığının olmadığı anlamına gelir.

• Terleme, iştahsızlık ve şişkinlik.

• Özellikle yaşlı bireylerde halsizlik ve yorgunluk daha sık görülür.

Genellikle bu semptomlar yemekten sonra, özellikle yağ oranı yüksek yiyeceklerden sonra ortaya çıkar. Kolesistitte ağrı oldukça şiddetli olabilir ve derin nefeslerle kötüleşebilir.

Kolesistit Nedenleri:

Kolesistit, safra kesesinin iltihaplanması anlamına gelir. Başlıca iltihaplanma süreci, bir nedenden ötürü safra kesesinin tıkanmasından kaynaklanır.  

1. Safra kesesi taşları (Taşlı Kolesistit): Bu en yaygın olanıdır. Safra kesesi taşları, safra kesesinde oluşabilen sertleşmiş sindirim sıvısı birikintileridir. Bu taşlar kistik kanalı (safra kesesinden safra taşıyan tüp) tıkadığında, safra birikir ve bu da iltihaplanmaya, ağrıya ve olası enfeksiyona neden olur.  

2. Akalküloz Kolesistit: Bu tip kolesistit safra kesesi taşı yokluğunda ortaya çıkar. Büyük cerrahi müdahaleler, ciddi yanıklar veya ciddi enfeksiyonlarla ilişkilidir. Safra kesesine kan akışını, uzun süreli açlık veya total parenteral beslenmeyi (TPN) veya safra kesesi "çamurunu" (kalınlaşmış safra) bozabilir.  

3. Kronik kolesistit: Kronik kolesistit, en sık safra kesesi taşlarından kaynaklanan tekrarlayan akut ataklar sonucu gelişir. Asemptomatik olabilir, akut kolesistit olarak ortaya çıkabilir veya kangren, perforasyon veya fistül oluşumu gibi ciddi komplikasyonlar geliştirebilir.

4. Diğer Olası Katkıda Bulunan Faktörler:

• Tümörler: Safra kesesinin içinde veya safra kanalında gelişen tümörler safra akışını tıkayabilir.  

• Ağır hastalık: Safra kesesi iskemisine neden olabilir.  

• Safra kanalı sorunları: Safra kanalları, yara izi veya daralma nedeniyle de tıkanabilir.  

• Enfeksiyonlar: Çok nadir enfeksiyonlar safra kesesi iltihabına neden olabilir.  

Özetle safra kesesinden safranın düzgün şekilde drenajını engelleyen her şey kolesistit başlangıcına yol açabilir.

Risk faktörleri:

Kolesistit geliştirme risk faktörleri büyük ölçüde safra taşı oluşumu risk faktörleriyle örtüşür; safra taşları en olası nedendir. Risk faktörlerinden çeşitli faktörler de sorumlu olabilir, örneğin:

• Cinsiyet (dişiler daha fazla duyarlılığa sahiptir).

• Yaş (40 yaşından sonra daha fazla risk).

• Obezite (Aşırı kilo safradaki kolesterol seviyesini yükseltir).

• Hızlı kilo kaybı (hızlı kilo kaybına bağlı safra dengesizliği). 

• Gebelik (hormonal değişiklikler riskin artmasına neden olur).

• Hormon tedavisi (östrojen ilaçları riski artırır).

• Şeker hastalığı (Diyabet hastalarında risk artmıştır.)  

• Aile öyküsü (riski artırır). 

• Etnik grup (Yerli Amerikalılar ve Hispanikler çok daha yüksek risk altında). 

• Yüksek kolesterol (safra kesesi taşı oluşumunu teşvik eder). 

• Ağır hastalık (özellikle sepsis). 

• Uzun süreli açlık veya TPN (safra stazına neden olur). 

• Safra kesesine giden kan akımının bozulması ve bağışıklık sistemini baskılayan durumlar.

Risk faktörlerinin anlaşılması riskin azaltılmasına yardımcı olacaktır.

Kolesistitin komplikasyonları

Tedavi edilmeyen veya yönetilmeyen şiddetli kolesistit aşağıdaki ciddi komplikasyonlara yol açabilir: 

• Safra kesesi ampiyemi: Safra kesesinde safra tıkanırsa bakteriler tarafından enfekte olabilir ve ampiyem adı verilen apse oluşumu meydana gelebilir. 

• Safra Kesesi Gangreni: Şiddetli iltihaplanma, organa kan akışını bozarak nekroza (doku veya hücrelerin ölümü, kangren) yol açabilir; bu da ciddi bir enfeksiyondur ve hatta ölüme neden olabilir. 

• Safra Kesesi Perforasyonu (Yırtılması): Safra kesesi yırtıldığında, enfekte safra periton boşluğuna dökülebilir ve bu da peritonite neden olabilir; peritonit, insanlar için ölümcül olabilen çok ciddi bir durumdur. 

• Safra kesesi taşı hastalığı: Safra kesesinden safra taşlarının safra kanalını tıkamak için taşınması sarılık görünümüne, kolanjit ve pankreatite neden olur. 

• Fistülizasyon: Zamanla safra kesesi ile ince bağırsak arasında anormal bir direkt geçiş oluşması mümkün hale gelir. 

önleme:

Safra kesesi taşlarının oluşumunu önlemek, safra kesesi taşları en yaygın altta yatan neden olduğundan kolesistit için temel bir önleyici çabadır. Önleme uygulamalarının bir dökümü şöyledir: 

• Sağlıklı Kilonuzu Koruyun. 
• Sağlıklı diyet. 
• Sağlıklı Kolesterol Düzeyleri. 
• Düzenli egzersiz. 
• Sağlıklı Kilo Verme Temposu. 
• Uzun süreli oruç yok. 

Kolesistit Tedavileri: 

Safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılması (kolesistektomi), özellikle tekrarlayan veya ciddi vakalarda kolesistit için en yaygın tedavi yöntemidir. Daha az şiddetli vakalarda tedavi, ağrı yönetimini, yağ alımını azaltmak için diyet değişikliklerini, enfeksiyonlar için antibiyotikleri ve antiinflamatuar ilaçları içerebilir. Bununla birlikte, tekrarlayan atakları ve kolesistit ile ilişkili komplikasyonları önlemek için ameliyat sıklıkla gereklidir.

Kolesistit için büyük cerrahi laparoskopik veya açık kolesistektomiyi içerir. Açık kolesistektomi, hastanın daha büyük bir kesiye sahip olduğu, dokuların manuel olarak geri çekildiği ve bazı durumlarda bir drenaj tüpünün yerleştirilmesini gerektiren bir prosedür olarak tanımlanır; buna karşılık, bu, laparoskopik kolesistektomiye kıyasla daha uzun bir iyileşme süresi ve daha büyük bir yara izi ile daha fazla ağrı gerektirir, ancak ikinci teknik karmaşık vakalarda kullanılmaz. Cerrah, bu seçimi durumunuza göre yönlendirir. 

Teşhis: Kolesistit tanısı tıbbi öykü, fiziksel muayene ve testleri içerir. Değerlendirmenin genel görünümü şu şekildedir: 

• Öykü ve Fizik Muayene: Hastaya karın ağrısı, bulantı, kusma gibi şikayetlerle başvurulabilir ve hekim tarafından fizik muayenede Murphy işareti kullanılarak hassasiyet olup olmadığı kontrol edilebilir. 
• Kan: Tam kan sayımı ve karaciğer fonksiyon testleri, safra kanalı sorunlarını gösterebilecek enfeksiyon ve diğer anormalliklerin olup olmadığını söyleyebilir. 
• Görüntüleme testleri: Safra kesesi taşlarının ve safra kesesi fonksiyonlarının tespiti ve değerlendirilmesi için yapılan testler arasında ultrason (abdominal ve endoskopik), HIDA taraması, BT taraması, MRCP ve ERCP yer alır.

Hazırlanışı: Hastanın ameliyata hazır olduğundan emin olmak için, tıbbi kayıtlarının incelenmesi ve tanı için testlerin yapılmasını içeren ameliyat öncesi bir değerlendirme yapılır. Anestezi seçenekleri tartışılır.

Anestezi: Ameliyat sırasında bilinç oluşturmak ve ağrıyı hafifletmek için genel anestezi kullanılır.

Kesi: Laparoskopik kolesistektomi sırasında alt karın bölgesi çok sayıda küçük kesiğe ayrılır. Kolesistektomi için açık bir prosedür, tek ve daha büyük bir kesi yapılmasını içerir.

Erişim ve Görselleştirme: Safra kesesine erişmek ve safra kesesini görüntülemek için kesilerden dijital kamera da dahil olmak üzere laparoskopi cihazları yerleştirilir. Açık bir prosedür sırasında safra kesesine cerrah tarafından kesi yoluyla doğrudan erişilir.

Safra Kesesi Alınması: Cerrah, özel aletler kullanarak safra kesesini karaciğerden ve safra kanallarından etkili bir şekilde ayırır. Safra kesesi daha sonra ya açık işlem sırasında daha büyük bir kesiden ya da iki laparoskopik kesiden birinden geçirilerek çıkarılır.

Kapanış: Kesileri kapatmak için cerrahi zımbalar veya dikişler kullanılır.

Ameliyattan sonra: İyileşme alanında hasta herhangi bir olası soruna karşı anında gözetim altında tutulur. Antibiyotik ve ağrı kesici önerilebilir. Bir veya iki gün içinde hastalar genellikle hastaneden taburcu edilir ve yiyecek ve egzersiz kısıtlamalarını da içerebilecek ameliyat sonrası bakım konusunda talimatlar verilir. İyileşmenin takibi amacıyla takip randevuları planlanmaktadır.